Artrit sıkça duyulan tam olarak anlaşılamayan Latince bir
kelimedir ve anlam olarak vücudun herhangi bir bölgesindeki eklemlerde görülen
yangı demektir.
Romatizmanın nasıl bir hastalık olduğunu anlamak için
öncelikle sağlıklı bir eklem mekanizmasının nasıl olduğunu öğrenelim. Eklem iki
mekiği birbirine bağlayarak hareketi sağlayan kıkırdak bir yapıdır. Kıkırdağın
üzeri lastik yapıda sert bir zar ile kaplıdır ve kıkırdak yapılar arasında sıvı
bulunur. Bu materyaller kıkırdak yapının hareket esnasında zedelenmesini önler.
Yaşa ve yaralanmaya bağlı olarak sıvı azalır, zar zedelenir, kıkırdak
hassaslaşır, kolay hasar görebilecek duruma gelir. Hasar gören eklemde
romatizma dediğimiz ağrı ve acı süreci başlar.
Romatizmayı ikiye ayırarak değerlendirebiliriz;
-
İltihap içerenler: Mikroplardan
kaynaklanabildiği gibi bağışıklık sisteminin zayıflığından da
kaynaklanabilir. Ankilozan spondilit ve
romatoid artrit en çok duyulan örnekleridir.
-
İltihap içermeyenler: En önemli ve sık görülen
örneği halk arasında kireçlenme olarak bildiğimiz artrosdur. Kıkırdağı saran
zarın incelmesi ile kıkırdaklar aşınır. Eklemlerde çıkıntılar oluşur.
Bulaşıcı bir hastalık olmayan romatizmanın kesin bir nedeni
vardır diyemeyiz ancak kalıtsal özellikler ile taşındığı düşünülmektedir. Her yaş grubunda görülebilir.
Kadın cinsiyet, aile öyküsünde romatizma oluşu, yaralanmaya
neden olan aktivitelerde bulunmak romatizmal hastalık riskini arttırmaktadır.
Bulgular
Eklemin bulunduğu dokuda katılık sertlik
Eklemde kızarıklık
Eklemin bulunduğu bölgede ısı artışı
Eklemlerde sürekli ağrı
Eklem hareketi sınırlanması ve zorluk
Vücutta en fazla etkilenen eklemler parmaklar, kalça ve
dizlerdir. Etkilenen bölgeye göre belirtiler değişebilir. Ayakta romatizma belirtileri olan şişlik ve sertlik hareket sınırı
yürümeyi etkiler. Eğer romatoid artrit var ise ( iltihabi olan romatizma
çeşitleri) ateş, halsizlik, iştahta kesilme de görülebilir. Halk arasında
romatizması olan hastaların ağrılarından yağmur yağacağını tahmin etmesi de
romatizmanın nemli ve soğuk havalarda daha şiddetli seyretmesinden
kaynaklanmaktadır.
Tanılama
Eklemlerde görülen şişlik kızarıklık gibi dışarıdan
görülebilen bulgular fizik muayene yapılarak tanı koydurmada yardımcıdır. Artrit çeşidini anlamak için kan testleri
yapılır. Kan içerisindeki romatoid
faktör antikor düzeyi ölçülür. Kan testinde romatoid faktörün bulunması
tanı için bir göstergedir. Ayrıca bölgenin radyolojik görüntülenmesi ile de
tanı kesinleştirilir.
Tedavi
Kesin bir tedavisi yoktur ancak şikayetleri hafifletecek
yöntemler mevcuttur. Bu yöntemler ise
hastadan hastaya ve hastalığın çeşidine göre değişiklik gösterebilir.
Basit egzersizler ağrıları hafifletip günlük yaşam
aktivitelerini yapmada kolaylık sağlayabilir. Doktorun kararına göre egzersiz
planlanabilir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon önerilebilir.
Doktor istemiyle ağrılar için ilaç tedavisi
(parasetamol,ibufen, aspirin…) uygulanabilir. İltihaplı romatizmada kullanılan ilaçlar, iltihapsız olan
romatizmadan farklıdır. Doktor istemine göre steroid ilaçlar eklenebilir. Romatoid
artrit hastalarında, hastalığın ilerlememesi ve yangının azaltılması için “Hastalık
Modifiye Edici İlaç” önerilebilir.
Sağlıklı ve düzenli beslenme, düzenli egzersiz eklem romatizması doğal tedavisi olarak
uygulanabilir ve seyri yavaşlatılabilir. Eklemlere çok fazla ağırlık
yüklenmemesi için aşırı kilo alımından sakınılmalıdır. Damarlar için zararlı olan
sigaradan uzak durmak da öneriler arasında bulunmaktadır.