Demir Eksikliği Belirtileri Nelerdir ?

Dünya üzerinde her sekiz insandan birinde olan, en fazla gebe kadınlarda ve okul öncesi çocukluk çağında görülen bir rahatsızlık olan demir eksikliği nedir? Neden olur? Ne yapmalısınız? Tüm bu soruların cevapları yazımızda okumadan geçmeyin.

Vücutta bulunan toplam demir miktarının azalmasına demir eksikliği denir. Günümüzde çok fazla önem verilen ve ilerleyen safhalarda anemiye dönüşen kalıcı rahatsızlıklara neden olan demir mineralinin eksik olma durumudur.

Demir eksikliği neden olur?

Diyet ile yetersiz demir alım,

Sindirim sistemi tarafından demir emiliminin yetersiz oluşu,

Adet düzensizliği, sindirim sisteminden oluşan kayıplar, idrarda kan (hemoglobinüri), hemodiyaliz gibi kanama nedenli demir kayıpları,

Gebelik ve emzirme sırasında demire ihtiyacın artmış olması ve ihtiyacın karşılanamaması başlıca nedenlerdendir.

Nasıl anlarız? Belirtiler nelerdir?

Soluk ten rengi (tırnak ve avuç içlerinde soluk renk)

Vücut ısısında düşüş, sürekli üşüme

Halsizlik, genel vücut kırgınlığı

İştahsızlık

Çarpıntı, baş ağrısı, baş dönmesi, kulakta çınlama, nefes darlığı

Saç dökülmesi

Tırnaklarda kırılma güçsüzlük incelme ve kaşık tırnak adı verilen tırnak genişliğinde artma

Dilde beyazlaşma

Ağız kenarlarında kuruma ve çatlama

İlerleyen zamanda kalp seslerinde anormallik

Zeka gelişimi büyüme ve koordinasyonda bozukluk

Odaklanamama ve  dikkat eksikliği

Gebelerde ve bebeklerde ölüm ve hastalık oranında artış

Bağışıklık sisteminde bozulma ve enfeksiyona açık olma

Tanılama Nasıl Yapılır?

Belirtilerden birkaçını taşıyorsanız bir doktora görünmenizde fayda var. Yapacağı muayeneler ve istediği kan testleri ile tanınızı birkaç adımda tamamlayacaktır. Ne testleri yapılır diye devam edelim yazımıza. Laboratuar testlerinden hemogram adı verilen kan sayımı ile ön test yapılır. Kesin tanı koymak için periferik yayma adı verilen kan örneğinin yayılıp kan hücrelerinin sayılması işlemi yapılır. Laboratuar testlerinde bakılan bir diğer değer serum ferritin (kandaki demir miktarı)  ve depo demir miktarıdır. Serum ferritin değeri 15’ten küçükse demir eksikliği vardır. 15 ile 50 arasındaysa demir eksikliği olasıdır. 50- 100 arasında olasılık vardır 100’den büyükse demir eksikliği yoktur. Bu değerleri bilmenize gerek yok tabi ki doktorunuz bu konuda sizi bilgilendirecektir. Ayrıca bilmeniz gereken bir nokta ise mevcut bir rahatsızlık( örneğin kalp rahatsızlığı) var ise bu sonuçlar tam olarak demir eksiliği tanısını koydurmaz. Demir testleri sabah demir düzeyi daha düşük olduğu için sabah saatlerinde aç iken yapılması daha doğrudur.

Tedavisi nasıl olur?

Ağızdan alınan demir preperatları ile düşük düzeydeki demir eksikliği tedavi edilebilir. En sık kullanılan demir preperatı ferrosanol duodenal kapsüldür. Demir preperatlarına karşı duyarlılık gelişebilir bu da kendisini bulantı kusma ishal hazımsızlık dışkı renginde koyulaşma olarak gösterir aşırı olamağı sürece belirtiler endişe edilecek bir şey yoktur. Orta ve yüksek düzeylerde olan demir eksikliği için demir ampulleri damar yolu ile ya da kas içi enjeksiyon ile doktorunuzun öngördüğü miktarda ve süreyle yapılır.

Ferritin İlacı Kullanırken Dikkat Edilecekler

Demir preperatları düşük dozlarda başlanarak kullanılmalı ve 4- 5 günde arttırılmalıdır. ( bu size zaten doktorunuz tarafından anlatılacak ve uygulanacaktır)

Başka bir ilaçla birlikte kullanılmamalıdır, etkileşime neden olabilir. İki ilaç arasına 2 saat eklenerek kullanılmalıdır.

Yemeklerden 2 saat sonra alınmalıdır. Mide boş iken demir emilimi atar.

C vitamini içeren limon portakal gibi besinlerle alınan demir preperatının emilimi artar daha fazla fayda sağlanır.

Çay yumurta süt kahve tahıl gruplarıyla alınan demir preperatının etkisi azalır.

Dışkınızın rengi siyaha dönüşebilir bu normaldir endişe edilecek bir şey yoktur.

Demir Eksikliği İçin Beslenme Listesi

Demir eksikliğinde beslenme, hastalık düşük seviyede olduğu durumlarda ya da sınır değerine yakın olduğu durumlarda oldukça önemlidir. Bu nedenle diyetimizde kullanabileceğimiz demir içeren yiyecekler tercih etmeliyiz.

Sakatatlar, karaciğer, dana eti, tavuk eti, koyun eti,

Baklagiller özellikle soya fasulyesi,

Kuru meyveler özellikle kuru üzüm kuru kayısı

Pekmez, yumurta

Yeşil sebzeler özellikle ıspanak

Fındık fıstık susam tahin

Ayrıca lifli besinler demir atılımını arttırır. Demirden zengin beslenme sırasında posa içeren besinler tüketilmemelidir.

Mayalı ekmek demir emilimini arttırırken, iyi pişmemiş kuru baklagiller, kepekli ekmek, lavaş, yufka ve esmer un kullanılarak yapılan ürünler demir emilimini azaltır.

Konserve gıdalar da dikkat edilmesi gereken noktalardan biridir. Alimünyum ya da  teneke içerisinde beklediği için ve beraberinde tüketilen demir içerikli besinin emilimini azaltır.
                                             g.k.t